THEMA
Hovenierswerk versus tegelzetter
Meer creativiteit in sierbestrating
De scheiding tussen de verwerkingswereld van hovenier en tegelzetter blijft duidelijk. Wordt de bestrating gelegd in draagkrachtige ondergronden, dan is het de hovenier die dit uitvoert.
Door Matthijs Pronker
Opmerkelijk genoeg zijn het juist deze tuinspecialisten die bij bestratingen in een gestabiliseerd zandbed allerlei variaties aanbrengen. Creatieve hoveniers proberen de strakke lijnen te doorbreken met bloembakken of gebogen borderranden in Corten-staal. Leveranciers voor deze sector bieden een breed programma aan kleinere formaten bestratingsmateriaal.
Drainagepakket
Het werk van de hovenier ligt in het verlengde van de stratenmaker. Zowel de 4 cm dikke buitentegels als de volledig keramische tegels hebben een drainagepakket nodig van zo’n 25 cm. Dit moet worden aangetrild. Het is ook mogelijk een stabiliserende mat aan te brengen. Daarmee kan de drainagelaag tot de helft gereduceerd worden. Beide werkwijzen moeten er voor zorgen dat er een stabiele ondergrond ontstaat, waardoor geen beweging in de tegels of klinkertjes kan komen. Voor een vlak eindresultaat worden ze in een laag gestabiliseerd zand gelegd, van 6 tot 8 cm.
Afvoegen
De mening over het afvoegen bij het los verleggen loopt nog wat uiteen. Zo zijn er producenten die adviseren de buitentegels zo veel mogelijk waterdicht af te voegen op basis van epoxy. Het water moet in dat geval aan de rand met een goot worden afgevoerd. Anderen filosoferen door op de gedachte van het drainage-bed onder de tegels. Zij opteren voor een half open voeg die water naar de buffer eronder geleidt. Deze geeft het gaandeweg door aan de onderliggende bodem.
Betonnen basis
Woningen met een zachtere niet draagkrachtige ondergrond vragen om een betonnen basis waarop met ontkoppeling elk denkbare vloerveld valt te realiseren. Vanaf daar komt de tegelzetter aan bod. De bouwkundige ondergrond biedt namelijk de mogelijkheid om met traditionele tegeldiktes te werken. Dat betekent naar verhouding meer vrijheid. De meeste opdrachtgevers zijn gewend aan aaneengesloten vloervelden met een en dezelfde tegel, zeker voor buiten. Bij genuanceerde varianten zoals leisteen is dit al levendig genoeg; Bij tegels met een vlak uiterlijk kunnen decorvlakken of banden toegepast worden, maar dit komt weinig voor terwijl het gemakkelijk is uit te voeren.
Voegbreedte
De keuze voor tijdloze vlakken in gevoegd keramiek lijken overwegend gericht op praktisch onderhoud. Als motief wordt aangedragen dat de binnenvloer, veelal ook in 10 mm dik keramiek, bijna rechtlijnig naar buiten moet doorlopen. Dat stuit bijna steevast op de verschillende voegbreedtes voor binnen en buiten. Het blijft telkens een discussie hoe haalbaar een fijne voeg van zelfs 2 mm binnen is, zeker als er naar buiten wordt getegeld. Ontkoppeling of flexibele lijm kan mogelijke spanningen meestal afdoende afvangen. Buiten is het risico op thermische schokken en andere spanningen veel lastiger. Dit vraagt om voegen breder dan 3 mm, liefst 4 of 5 mm, samen met een ontkoppeling.
Systemen
Tegenwoordig brengen veel fabrikanten tegels op de markt die behalve in 10 mm voor binnen ook in 2 of 3 cm voor buiten te krijgen is. Er is met diverse systemen geprobeerd de gewone tegel geschikt te maken voor buiten, met een speciale foamlaag eronder, of door twee tegels tegen elkaar te verlijmen.
Omgedraaid
De bestratings- en betonspecialist MBI heeft het al jaren terug omgedraaid. Met het ruime programma van GeoCeramica levert het sierbestrating waarvan de top uit 10 mm keramiek bestaat, met dragers eronder van 3 cm beton. Door de vraag om dit naar binnen door te trekken zijn ze nu ook leverbaar als gewone tegel en dat is weer een impuls om meer decoratieve versies uit te brengen. Keramisch en sierbestrating groeien dus steeds meer naar elkaar toe. Bij sommige projecten zullen tegelzetter en hovenier samenwerken als binnen en buiten duidelijk een verschillende vakkennis vragen. ■
Drainage van Gutjahr
De kruisbestuiving van hoveniers die ook tegels verwerken ervaart ook Eric Pattenier als adviseur van Gutjahr en Ardex bij de levering van daartoe bestemde producten.
Ervaren hoveniers brengen steeds vaker de dikkere keramische tegels aan op zachtere ondergronden als puinslag maar ook op beton, veelal samen met tegelzetters. Daarbij is toepassing van een drainagemat een vereiste geworden om schades te voorkomen. Het verwerken van binnen naar buiten, liefst nog strokend ook, kan alleen met een harde ondergrond, een oppervlak op afschot en volledige afdichting. Een drainagemat zorgt ervoor dat het vocht op afschot wordt afgevoerd en dat dampafvoer mogelijk is tussen tegel en afdichting. Met Gutjahr WatecDrain KP+ kun je ook buiten nog een voeg van 3 mm aanhouden. Ik ervaar hoe belangrijk het is dat aannemers op tijd nadenken over het nodige afschot, voordat er gestort wordt. Vragen ze bijtijds informatie in bij producenten als wij, dan kan dat heel wat tijd en geld schelen. De praktijk leert dat veel tegelzetters en hoveniers wel degelijk met goede systemen werken. Toch gaat het nog regelmatig fout. Denk maar aan situaties waar de voegen gebreken gaan vertonen. Dat komt omdat ze slechts een deel van de opbouw gebruiken of fouten maken op details. Het plaatsen van de drainagematten vraagt dus grote zorgvuldigheid, wil het die investering waarmaken.
Andere outdoor van Florim
De Italiaanse Florimgroep heeft al meerdere onderscheidingen gekregen voor sustainability binnen haar keramische producten. Dat is sinds kort ook vertaald in de outdoorseries die voor de helft uit gerecycled materiaal bestaan. Ze zijn te verkrijgen in replica’s van hout, metaal, beton en natuursteen. Ook de extra dikke exemplaren zijn op deze wijze vervaardigd. De nieuwe series zijn vorstvrij, kleurvast, antislip en opwarmen schijnt niet meer aan de orde te zijn. Het bedrijf verwacht hiermee de populariteit voor buitentoepassingen te vergroten.
Bloemen van Bisazza
De bekende Italiaanse mozaïekproducent Bisazza heeft een aantal series uitgebracht waarmee de bloemetjes naar buiten gebracht worden. Designer Carlo dal Bianco ontwierp hiervoor onder meer Primule 2 en Pratoline. Ze kunnen in diverse patronen gelegd worden en ook doorlopen naar een serre of tuinkamer. De serie Wengé in golfvormen van bruin en crème geeft elk terras een sjieke uitstraling.
Ervaring Terras- en Balkontegels
Mariska Leeuw heeft het bedrijf Terras- en Balkontegels van haar overleden echtgenoot Peter Koks voortgezet. Het succes zit mede in een eigen systeem voor het los leggen van diverse tegels. Zij ervaart dat de keuze vaak beperkt blijft.
Het blijft ronduit jammer dat architecten in de nieuwbouw nog steeds betontegels voorschrijven en wij deze direct na oplevering overal weer verwijderen omdat de klant veel liever mooie keramische tegels op zijn balkon of dakterras wil. Vaak krijgt de koper wel keuze voor tegels in de badkamer maar veel minder voor de buitentegels. Dat moet toch anders kunnen?!
U bevindt zich hier:
HOME Een greep uit onze artikelen Artikelen uit 2024 Artikelen uit 2024 - nr. 3 Meer creativiteit in sierbestrating