RENOVATIE
Nieuwe naam maar met dezelfde tegels uit 1941
Gevel Galeries Modernes
in Utrecht hersteld
Richard Ypma is bij veel architecten bekend vanwege zijn creatieve wijze in meedenken als er bijzondere tegels moeten worden toegepast. Hij was jarenlang adviseur voor de gerenommeerde Duitse tegelproducent Agrob Buchtal. Sinds vijf jaar werkt hij samen met Albarello in Friesland, dat vooral bekend is vanwege de handvorm tegels.
Renée de Haan
Royal Goedewaagen Groep
De productie van de renovatietegels vond plaats onder hoede van de Royal Goedewaagen Group, bekend van de productieseries in Delfts Blauw en soortegelijk. Hieronder vallen onder meer de Albarello Tegelgroep en Dijkstra Kleiwaren. Deze hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan het resultaat, waarbij de kleurkeuze en het bakproces zeer nauw luisterde.
Recent richtte Ypma het bedrijf 1610ceramics op om bij bijzondere projecten maatwerk te kunnen leveren bij verzoeken om speciale tegels. Dat kwam al snel met een vraag van Adam Smit van ZZDP Architecten uit Utrecht. De gevel van De Planeet op de hoek van de Oudegracht en de Lange Viestraat in het hartje centrum werd in oude luister hersteld en daarvoor waren speciale kleuren en glazuren nodig om de oorspronkelijke façade terug te brengen.
Avontuur
Hier begon een avontuur met architectuur en handelsgeest in de hoofdrol, zo weet Ypma aanstekelijk te vertellen. Het winkelverzamelgebouw was oorspronkelijk een warenhuis met een Belgisch-Nederlandse achtergrond , onderdeel van de keten Galeries Modernes. De Lange Viestraat werd halverwege de 20ste eeuw de modernste winkelstraat van Utrecht met veel glas, chroom en neonreclames. De renovatie van wat nu House Modernes heet, geeft het pand weer zijn transparante uitstraling terug.
Van zooi naar mooi, noem ik het zelf want wat is die gevel allemaal aangedaan door de jaren heen. De blauwe gevel van De Planeet is de tweede zogenaamde nieuwe gevel, ontworpen door de Engelse architect John Chapman. Die kwam na de aanpassingen van de gevel door Kwantum met deels witte panelen en de sloop van het hekwerk en de glazen luifels van de originele Galeries Modernes. Gelukkig kwam er een investeerder, Achmea, met hart voor het pand. In samenspraak met de gemeente zou alles verwijderd worden en de oude gevel plus de oorspronkelijke naam hersteld worden.
Balkon
Tegels nemen overigens slechts een bescheiden plaats in, want het gebouw wordt gekenmerkt door veel glas in de pui, ook om destijds in dit warenhuis zoveel mogelijk te tonen aan de passanten. Die voor ze het wisten via de etalages op de begane grond al de winkel inliepen. Deze Galeries Modernes vormde onderdeel van een warenhuisketen in de grote steden; Utrecht was de eerste waarbij een balkon werd ontworpen, zodat ook op een hogere etage naar etalages gekeken kon worden. Dat zien we niet meer terug maar wel komt de oorspronkelijke uitstraling in de renovatie terug van lang weggeweest.
Historisch onderzoek
We richten ons in het gesprek op de vlakken waar tegels zijn toegepast met Richard Ypma die de retro mocht verzorgen van de keramische vlakken uit 1941.
Nadat alle oude gevelelementen waren verwijderd begon het historisch onderzoek. De architect was daar uiterst precies in en de Gemeente Utrecht gaf volledige steun. Het moest exact die kleur van toen zijn en dus hebben we samen een uitgebreide inzage in kleurontwikkeling gemaakt. Op basis daarvan is deze grijs en wit ontstaan. Wit voor de gebogen delen en grote vlakken; de grijze voor de horizontale banden tussen de glasvlakken.
Gevels
De gevels waren oorspronkelijk grotendeels van glas. De betonnen dragers waren naar binnen geplaatst, zodat de glasvlakken ononderbroken konden doorlopen, samen met de betegelde borstweringen. De gevel aan de Lange Viestraat was bijna 60 meter lang en zo’n 45 meter aan de Oudegracht.
Bij de renovatie is gekozen voor een geventileerd gevelsysteem dat door Drooghmans in België werd verzorgd op aanraden van gevelbouwer J.M.van Delft en Zn.
3D ingescand
Albert Emmers van het bouwbedrijf schetst hoe zijn bedrijf het project heeft aangepakt. Belangrijk uitgangspunt was dat we de gehele buitenschil moesten uitvoeren. Dus niet alleen de structuur, maar ook de kozijnen, de vliesgevel en de tegelbekleding. Om een nauwkeurig inzicht te krijgen in de maatvoering hebben we de oorspronkelijke gevel helemaal 3D ingescand. Zo konden we maten en detaillering op elkaar laten aansluiten. Vanuit kantoor konden we de maatvoering helemaal voorbereiden.
Uitvoering
Dit is van essentieel belang geweest voor de uitvoering. Alle verschillende elementen sloten prima op elkaar aan. Dat gold dus ook voor de tegels. Een deel daarvan is licht gebogen, om de rondingen op de hoek van het gebouw te kunnen volgen. Ook dat leverde geen enkel probleem.
De etalages keren terug voor winkels en andere bedrijven op de begane grond, met onder meer een plan voor een café-restaurant. Op de verdiepingen zullen kantoren gevestigd zijn en komen plekken voor flexwerkers. De gevel is nu al een welkome historische verrijking in de binnenstad. De komende maanden wordt het werk voltooid. Het vormt mogelijk een voorbeeld voor andere nog bestaande en verwaarloosde panden die een nieuwe invulling en uitstraling waard zijn. ■
U bevindt zich hier:
HOME Een greep uit onze artikelen Artikelen uit 2021 Artikelen uit 2021 - nr. 3 Gevel Galeries Modernes in Utrecht hersteld