TECHNIEK
Een complex verhaal van fouten
Tegelwerk Noorderparkbad
wordt vervangen
Het Noorderparkbad in Amsterdam van Architecten Cie is tijdelijk gesloten vanwege tegels die loskomen van de perrons. Het uitzonderlijke bouwwerk werd in 2016 tijdens de zwembadbeurs in Lyon uitgeroepen tot het mooiste zwembad ter wereld. Na allerlei reparatiepogingen van de tegelvelden op de perrons van het binnenbad, is nu definitief gekozen om alle tegels te verwijderen en nieuwe tegels te verlijmen.
Matthijs Pronker
Het Noorderparkbad werd als een zeer milieubewust complex ontworpen en kwam in de plaats van het verouderde Floraparkbad. Er zat ook een sociale gedachte achter: De minder draagkrachtige bevolking in Amsterdam-Noord kon voor een zeer laag bedrag toegang krijgen. De tegelperrons die er nu uit gesloopt worden, komen weer precies zo terug in een patroon dat door kunstenaar Hugo Kaagman is bedacht op basis van tatoeages.
Landelijk nieuws
Het nieuws van de aangetaste tegels in het Noorderparkbad haalde zelfs de landelijke pers met kernzinnen als ‘tegels niet tegen chloor bestand’. Als vakblad is het zaak om te achterhalen wat er fout gegaan is. Diverse partijen die hierbij betrokken waren, toonden zich bereid om hun visie te delen. De conclusie ligt in een complexiteit van factoren. Voor alle partijen geldt dit debacle als een waarschuwing met uitroeptekens, zeker nu ook andere baden binnen tien jaar al aan renovatie toe zijn vanwege loskomend tegelwerk.
Achterstallig onderhoud
Uiteraard spreken we in veel gevallen van het benutten van de huidige situatie dat zwembaden lang gesloten blijven en dus achterstallig onderhoud kunnen verrichten. Maar het totaal renoveren van tegelvlakken zou niet nodig moeten zijn binnen zo’n kort bestaan. We laten iedereen aan het woord, waarbij de Versluisgroep - die geadviseerd heeft destijds bij de bouwkundige aanpak - aangeeft dat er geen tijd is om terug te duiken in het verleden. Ook het onderzoeksbureau Nebest kan geen reactie geven omdat dit allemaal via de huidige zwembad- manager loopt. Deze waakt over meerdere baden, blijkt voortdurend in overleg en is om deze reden niet bereikbaar. De expert die voor lijmen en voegen-producent PCI werkzaam was, is met pensioen en vanwege privé redenen niet in staat om terug te kijken.
Productiefout
Tegels zijn een halfproduct, wordt altijd nadrukkelijk beweerd. Een groot deel van het succes na plaatsing hangt samen met de verwerking. Vanuit de branche worden telkens adviezen gegeven over het volgen van de juiste instructies. Bij scheuren of vlekken of vochtproblemen ligt de oorzaak zelden bij de tegel zelf.
Met de situatie van het Noorderparkbad in Amsterdam valt dit te betwijfelen. Bij de opening in 2015 stond een mooie reportage klaar voor Tegel Totaal en werd op het allerlaatst een stop op de plaatsing gezet. Reden was een probleem met de tegels die vlekken vertoonden. Er zou sprake zijn van een productiefout bij de serie voor de perrons. Het zwembad werd een jaar later tot mooiste voorbeeld uitgeroepen en dat blijft staan. Alleen met die tegels kwam het na diverse reddingspogingen niet goed.
Keuze
Uit de diverse gesprekken blijkt dat er door de producent destijds zeer grondig onderzoek is uitgevoerd. Er werd een voorstel gedaan door de toenmalige adviseur van Agrob Buchtal om de architect iets bijzonders te bieden. Daarbij is teruggegrepen op een ouder bestaand product dat zijn diensten bij veel zware projecten had bewezen. Het moest in her-productie, met diverse antislipwaarden en mogelijk is daarin iets mis gegaan. Misschien zelfs alleen bij een bepaalde kleurstelling. Een proefveld met tests had mogelijk direct aangetoond dat er iets mis was. Het vertrouwen was dermate groot, dat niemand dat nodig achtte.
Snel gesignaleerd
Al in een vroeg stadium was duidelijk dat de tegels van de vlakken buiten de bassins, dus ook in het restaurant, vlekken vertoonden. Die verdwenen niet. Daarop is vanuit Duitsland geadviseerd dat impregneren van de bestaande tegels de oplossing vormde om deze vocht -en vuilbestendiger te maken. Dat werkte prima in het restaurant, maar niet op de perrons van het zwembad waar het chloorrijke water de impregneer oploste en alles weer net zo vlekkerig was als vlak na de oplevering.
Goede naam
We kunnen ervan uitgaan dat er met de destijds geleverde tegels iets niet in orde was, althans met een deel ervan. Om die reden heeft Agrob Buchtal een forse tegemoetkoming aan de gemeente Amsterdam gedaan en de hand in eigen boezem gestoken. En worden ook de vervangende tegels van de renovatie weer door Agrob Buchtal geleverd. De goede naam is behouden en er kan ooit wel ergens zelfs in een fabriek iets mis gaan. In die zin is het een op zichzelf staande episode die niet snel weer gaat voorkomen.
Camouflage
Met alle onderzoek naar oorzaken kwamen wel degelijk ook minpunten bij het aanbrengen naar voren. Tijdsdruk en besparingen leiden niet zelden tot fouten en dat zal hier mogelijk gespeeld hebben. Ook op dit punt is er aan de bel getrokken, een alarm dat verder reikt dan het Noorderparkbad. In enkele zwembaden springen de tegels van de ondergrond en in de tegelwereld gaan daarvan al tijdlang huiveringwekkende beelden rond. Een groot deel van problemen met zwembadtegels zit in bouwfouten of in de verwerking, zo hebben rechtszaken naar voren gebracht.
Bouwfouten
Er zijn een aantal prestigieuze zwembaden vroegtijdig in de renovatie gekomen, vanwege loskomend tegelwerk. Dit kan ontstaan zijn door bouwfouten, zoals vocht dat vanuit de ondergrond onder de tegels terecht komt en daar spanning opbouwt. Soms vanwege opwarming bij grote glasvlakken die zonlicht doorlaten tot op de perrons. Een expert moet een dergelijk risico vooraf onderkennen en daarmee rekening houden bij de realisatie van het tegelwerk
Hele traject
Nieuwe materialen, nieuwe verwerkers, andersoortige tegels, alles is op de toekomst gericht. Op basis van het verleden weet iedere ervaren betrokkene bij zwembaden hoe het moet, hoe ver je kunt bijsturen en waar je kwaliteit haalt. Maar de kosten van een zwembad zijn vergeleken met vroeger vertienvoudigd, dus ook het controleren van het hele traject zou veel strakker moeten dan ooit. Zelfs al werk je al jaren samen met dezelfde tegelproducent, dan toch het product controleren voor het verwerkt wordt. Dat geldt ook voor de adviseurs van verwerkingsproducten, die op de werkvloer zien dat er hier en daar een handje wordt gelicht met hun instructies. Liever de boeman ter plaatse dan achteraf een schadeclaim.
Nieuwe visie
Kortom: Nieuwe mogelijkheden vragen om een nieuwe visie en aanvullende scholing. Daarin is Duitsland het voorbeeld bij uitstek met gecertificeerde zwembadverwerkers. In Nederland en België worden veelal standaard verwerkers ingezet. Meerdere hebben een brede oriëntatie, maar dat is nog geen garantie voor een zwembad. En natuurlijk eerlijk is eerlijk, er kan soms ook gewoon pech zijn. Het weer, de beste voorman die ziek is, transport dat te laat komt. Voor specifieke projecten als zwembaden moet dit worden ondervangen. Niet alles hebben we in de hand. Maar wel die gebruiksvoorwaarden. En beroepsethiek. Met vakmensen die zich hierin onderscheiden. ■
U bevindt zich hier:
HOME Een greep uit onze artikelen Artikelen uit 2021 Artikelen uit 2021 - nr. 2 Tegelwerk Noorderparkbad wordt vervangen