THEMA GEVELS
Het kostenplaatje bepaalt teveel de keuze
Voorzichtige toename keramische gevels in Nederland
Ondanks de mooie uitstraling zet in ons land de keramische gevelbekleding nog maar mondjesmaat door. Op mooie ambachtelijke en artistieke voorbeelden na. Met de komst van de grote dunne platen werd weliswaar een behoorlijke groei verwacht, maar ook die valt vooralsnog tegen. En dat heeft vooral te maken met het kostenplaatje.
Renée Pronker
Gevelbouwers
Architect Jeroen Bergsma weet er alles van. Sinds zijn jeugd zit hij in de gevelbouw en na een internationale carrière in dit specialisme richtte hij zijn eigen bedrijf Alluur op. Keramische afwerkingen staan bij hem van alle mogelijke materiaalkeuzes duidelijk voorop.
Laat ik beginnen met te stellen dat Nederlandse gevelbouwers vaak behoudend zijn en liefst terugvallen op systemen die ze kennen. Dat helpt niet als we vernieuwing voorstaan. En verder ketst keramisch in 9 van de 10 gevallen af op de kosten. De architecten hebben waanzinnig goede ideeën, maar dan wordt het geheel berekend en komt er een standaardoplossing met een goedkoper materiaal.
Lange termijnkosten
Hij hamert dan ook op de lange termijnkosten die veel lager uitpakken bij keramische afwerkingen. Maar daar wordt door veel aannemers aan voorbij gegaan. Duurzaamheid en gemakkelijk onderhoud zijn hun verantwoordelijkheid niet, dus wat levert de keuze hen nu netto op. Daar gaat het bij hen om,
zo stelt Jeroen onomwonden.
Bij geventileerde gevels heb je ook nog als extra voordeel dat een uitbreiding van een gebouw in de toekomst heel gemakkelijk kan, maar al dit soort facetten lijken ineens onbelangrijk als de prijs op tafel ligt. Decoratief, brandveilig, bestand tegen zon en vorst, noem het en wordt instemmend geknikt maar toch gekozen voor hout of kunststof. En aan dat laatste weiger ik mee te werken.
Vlaanderen
Jeroen blijkt zeer principieel in de keuze van zijn clientèle. Internationaal varieert dit van Saoedi Arabië met de blinkende gevels van de Princess Nouhra Bint Abdul Rahman University tot Miami aan toe. Daarbij vergeleken zijn Nederland en Vlaanderen een klein afzetgebied maar wel een grote uitdaging benadrukt hij.
In Vlaanderen zijn ze minder krampachtig op de kosten en daar werkt de aannemerij anders. Het mooie is dat mijn meest recente project voor een Belgische aannemer is. Het is een schitterende gevel in keramisch donkergroen voor zowel het kantoor als een blinde muur. Het pand is geheel duurzaam en bekleed met een dak van mos. Een heel mooi voorbeeld!
Stelregels
Zijn commentaar sluit aan bij stelregels die we in de hele branche terugvinden: Architecten vinden keramiek een schitterend materiaal en voor de binnenzijde van een gebouw is die weg al volledig open. Voor de buitenkant wordt dan toch vaak een beroep gedaan op het echte natuursteen met verwerkers en systemen die al eeuwen hun diensten hebben bewezen. De oplossing ligt voor de hand: Betrek natuursteenverwerkers bij de tegelwereld en deel de kennis in ervaring, systemen en machines. Bij een aantal bedrijven die van oorsprong natuursteen leverden, wordt de keramische variant gemakkelijker opgepakt. Deze is vaak dunner en lichter, en dus in verhouding goed hanteerbaar. Ook de komst van mock-ups helpt om kinderziekten voor te zijn. Zoals buitentegels al jaren bij de specialist buiten liggen om aan te tonen dat ze in alle weertypen goed blijven, zo worden platen en bevestiging op een proefpaneel intensief aan de praktische toepassing getoetst. En waar nodig bijgestuurd.
Voordelen
Uiteraard hebben keramische gevels overwegend voordelen ten opzichte van andere materialen en dat zal voor de toekomst zeker niet onopgemerkt blijven. Ligt het accent bij de specialisten met nieuwe producten nu vooral op de toepassingen in woonbereik en badkamers, dit gaat veranderen. Eenmaal vertrouwd met de grote platen zal dit juist voor buitengevels een grote vooruitgang betekenen. Hier vindt minder lastig manoeuvreren plaats zoals in kleine ruimten. Prefab kan er veel voorbereid worden op de begane grond voordat het paneel de lucht in gaat. Voor verlijmde tegels mag dat tot 40 meter hoogte omdat de wet in Nederland nog steeds terughoudend is met tegels aan de gevel van hoogbouw. Maar met de nieuwe systemen en dunnere formaten zal dit zeker bijgestuurd worden. Vooraanstaande fabrikanten, met voor Nederland Mosa als specialist, zullen hier voor blijven lobbyen.
Ode aan de Helderse vrouw
Hoe een gevel drie flats uit de jaren ’50 kan omvormen bewijst het net afgeronde project van Iris Roskam. De kunstenares heeft samen met haar voormalige partner Arno Coenen patent op het feestelijk invullen van gevels met gebruik van keramiek. In dit geval ging het om een opdracht van woningbouwvereniging Helder Vastgoed. De drie keer drie portieken kregen zeer speciale frames met geblazen UV glazen bollen die bij schemer als golven aangaan en aan de zee refereren.
Op de kopgevel zit een giga tegeltableau van door Iris zelfgemaakte tegels en vervaardigd bij Norman Trapman in Nieuwveen en geglazuurd bij Struktuur 68 uit Den Haag. Er valt een octopuspoot op te zien die uit het water komt en bovenin nog even 3D wordt, ook voorzien van dezelfde glazen bollen. Samen met Jeanine Verloop heeft Iris Roskam de tekeningen al gaatjes prikken op de klei overgebracht.
Op de voorgevels zitten nog enkele losse tegeltableaus en voor bewoners en voorbijgangers blijft er telkens weer genoeg te zien, tot een met goudluster handgeschilderd winkelwagentje aan toe. ■
U bevindt zich hier:
HOME Een greep uit onze artikelen Artikelen uit 2020 Artikelen uit 2020 - nr. 4 Voorzichtige toename keramische gevels in Nederland