PROJECT
GESCHIEDENIS IN 120 METER TEGELTAFERELEN
Het verhaal van Sphinx met Mosa Colors
Na de fietstunnel en de Damrak Passage in Amsterdam kunnen we een nieuw publiek werk met tegels aanschouwen: De Tegelgalerij met het Sphinxverleden in 30.000 tegels en tableaus. Het is geen louter kunstproject, maar een locatie gebonden cultureel werk.
MATTHIJS PRONKER
In de galerij komt een sociaalhistorisch verhaal samen met een beeldroman over de prachtige ontwerpen en boeiende maakprocessen van wat voorheen de grootste aardewerken sanitairfabriek van Nederland was. Medio december moet het meesterwerk voltooid zijn en open gaan voor het publiek.
Eiffel
Het bewaren van de historie van Sphinx, begon al met de renovatie van het Eiffelgebouw. Dit enorme, zeven verdiepingen hoge en 180 meter lange fabriekspand in het centrum van Maastricht werd afgelopen jaar gerenoveerd onder ontwerp van Braaksma en Roos
architecten. Het behoort, net als soortgelijke industriële monumenten, tot ons cultureel erfgoed.
Geschiedenis
De geschiedenis van ‘De Sphinx’ zal binnenkort ook te zien en te lezen zijn op ruim 30.000 tegels in een 120 meter lange oude galerie, behorend tot het Eiffelgebouw en in dit verband mag er wel even iets over verteld worden. Het begon in 1826 toen de industrieel Petrus Regout zich hier vestigde, aanvankelijk met een kristalen glasblazerij. Vanaf 1836 kwam daar de productie van aardewerk bij. In enkele tientallen jaren groeiden de bedrijven van Regout aan de Boschstraat uit tot een industrieel imperium waar in 1865 al meer dan 2.000 arbeiders werk vonden. In 1925 beëindigde de N.V. Sphinx de fabricage van glas en kristal en werd het aardewerk uitgebreid met sanitair in een fabriek van gewapend beton. Daar kwamen later de tegels bij met nieuwe gasgestookte tunnelovens.
Stadsplan
De bouw van ‘De Eiffel’ begon in de jaren ’20 en door de hoogte en gebruikte staalconstructie ontstond er een associatie met de Eiffeltoren in Parijs. Sphinx
groeide uit tot een wereldberoemd bedrijf waarbij tegels, sanitair en serviesgoed een uitgelezen combinatie bleken. De glorietijd duurde tot deze eeuw toen het bedrijf werd overgenomen door Sanitec uit Finland. Al snel werd de productie daarheen verplaatst en kwam De Eiffel met alle bijgebouwen leeg te staan.
The Student Hotel
Nadat de gemeente Maastricht en de provincie Limburg zelf het initiatief namen voor het cascoherstel van het monument, meldde zich een nieuwe gegadigde voor het Eiffelgebouw: The Student Hotel. Deze instelling heeft in het gebouw gemeubileerde hotelkamers ondergebracht met gemeenschappelijke keukens, studiezalen en andere faciliteiten. Ze zijn voornamelijk bedoeld voor internationale studenten, maar ook toeristen en expats kunnen er gebruik van maken. The Student Hotel beslaat circa 60 procent van het gebouw; de overblijvende 40 procent zal worden gevuld met wonen, werken, detailhandel en horeca. Op het dak van de Eiffel wordt rondom een monumentaal waterbassin de eerste Maastrichtse skybar gerealiseerd met een indrukwekkend uitzicht over de hele stad.
Tegelgalerij
Met de doorgang van het Eiffelgebouw naar de binnenstad krijgt elke passant een belangwekkend stuk geschiedenis te zien van het Maastrichtse keramiekverleden. Het is mogelijk de grootste hoeveelheid tableaus die ooit voor één project in ons land zijn vervaardigd. De afbeeldingen concentreren zich op het verleden van Sphinx, maar ook Mosa neemt deel aan dit historische overzicht. Mosa werd namelijk in 1883 opgericht door Hubert Gérard Louis Regout, de vijfde zoon van Petrus Regout. In 1888 begon Mosa Porselein ook met de fabricage van keramische muurtegels. Het huidige Mosa keert terug in die traditie en levert nu alle tegels voor de galerij. Meer dan 50 verschillende unikleuren zijn gebruikt in de 26 hoofdstukken. Elk hoofdstuk heeft een eigen palet van vijf kleuren waarmee de gehele bovenste 2.5 meter van de 5,5 hoge galerij voorzien is van kleurige patronen.
Verzameling
Dankzij een niet aflatende bewaarzucht van de familie Regout zijn zeer veel beelden ontwerptekeningen, transfers, en uiteenlopende objecten waaronder kopergravures, mallen en aardewerk bewaard gebleven. Onder leiding van Bart van den Boom is samen met grafisch ontwerper Ivo Straetmans en met
verschillende historici en Sphinxkenners een keuze gemaakt uit de duizenden foto’s, prenten, ontwerptekeningen, drukdecors, decalcomanieplaatjes (plakprentjes voor decoreren) boerenbontschilderingen en reclamebeelden uit het archief van Sociaal Historisch Centrum voor Limburg.
Kwaliteit
De tegelgalerij vertelt onder meer het verhaal van de grondlegger zelf, de groei van zijn imperium, de sociale ongelijkheid en slechte werkomstandigheden in de industriële revolutie en de productieprocessen van aardewerk en sanitair. Maar ook toont het kunst & erfgoedproject bijzondere tekeningen en producten van de beroemdste ontwerpers in dienst, de ontwerpstijlen van de 19de en 20ste eeuwse sanitair en aardewerk, het afstoten van deze laatste divisie en na de focus op sanitair de uiteindelijke sluiting van de fabriek in het centrum van de stad.
De oude zwart-witen kleurenfoto’s en papieren archieven krijgen door de nieuwe transfers, gemaakt door MaatWerkTegels, opnieuw de glans die het vroegere aardewerk en sanitair ook hadden. Dit is wat Van den Boom beoogde met het weer tot leven brengen van dit culturele erfgoed.
PROJECTGEGEVENS
Naam project: Tegelgalerij – Het Sphinxverleden in 30.000 tegels
Opdrachtgever: Belvédère WOM Concept en coördinatie: Bart van den Boom
Vormgeving: Bart van den Boom en Studio Noto
Omvang: passage van 120 meter Totale kosten: 200.000 euro
Tegels: Mosa Colors
Lijm: Eurocol 686
Voeg: PCI zilvergrijs
Oplevering: medio december 2017
Speciaal tegelwerk: Doorgang met 120 m2 tegeltableaus geïnitieerd door de gemeente, tableaus vervaardigd door Maatwerk, Utrecht en begeleid door Bart van den Boom.
U bevindt zich hier:
HOME Een greep uit onze artikelen Artikelen uit 2017 Berichten uit 2017 - nr. 6 Het verhaal van Sphinx met Mosa Colors